ข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตร

                ในอดีตการพัฒนาหลักสูตรในระดับต่างๆ มักใช้ข้อมูลพื้นฐานประกอบการพิจารณาค่อนข้างน้อย แต่ให้ความสำคัญกับข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริงเฉพาะด้านเนื้อหาในวิชาต่างๆ นำมาบรรจุไว้ในหลักสูตรและละเลยข้อมูลทางด้านศีลธรรม จริยธรรม และสภาพทางสังคม การเปลี่ยนแปลงทางสังคม และแนวโน้มสภาพสังคมในอนาคต ทำให้การศึกษาของชาติที่ผ่านมาไม่สามารถช่วยให้คนไทยหลุดพ้นจากความฟุ่มเฟือย การยึดถือค่านิยมผิดๆ ในการดำรงชีวิตที่ผิดๆ ไม่ช่วยให้การว่างงานลดลง ไม่ช่วยให้แก้ปัญหาอาชญากรรมหมดไป ประเทศยังคงมีการฉ้อราษฎร์บังหลวง ยังมีคนไทยที่พึ่งพาตนเองไม่ได้ ยังมีความไม่ปลอดภัยในชีวิตและทรัพยากร เพราะฉะนั้นในการพัฒนาหลักสูตรระดับต่างๆ ในอนาคตจะต้องศึกษาข้อมูลพื้นฐานในเรื่องต่างๆ จากหลายๆ แหล่งและจากบุคคลหลายๆ ฝ่ายเพื่อให้ได้ข้อมูลที่แท้จริงมาพัฒนาหลักสูตร สามารถพัฒนาผู้เรียนให้เจริญเติบโตทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา และอารมณ์ เป็นพลเมืองที่มีความรับผิดชอบต่อตนเองและประเทศชาติ หรือกล่าวโดยสรุปคือสามารถใช้หลักสูตรเป็นเครื่องมือในการสร้างสังคมใหม่ในทิศทางที่ถูกต้องได้
การพัฒนาหลักสูตรจำเป็นต้องศึกษา วิเคราะห์ สำรวจ วิจัย สภาพพื้นฐานด้านต่างๆ เพื่อให้ได้ข้อมูลอย่างเพียงพอที่จะใช้สนับสนุน อ้างอิงในการตัดสินใจดำเนินการต่างๆ เพื่อให้ได้หลักสูตรที่ดี สามารถพัฒนาให้ผู้เรียนมีความรู้ความสามารถ และทัศนคติที่นำไปใช้ให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองและสังคมได้
           การพัฒนาหลักสูตรเป็นงานที่มีขอบเขตกว้างขวางมาก การที่จัดหลักสูตรให้มีคุณภาพนั้นผู้พัฒนาหลักสูตรต้องศึกษาข้อมูลหลายๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลเกี่ยวกับตัวผู้เรียน ข้อมูลเกี่ยวกับสังคม หรือข้อมูลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ เพื่อที่ให้ได้ข้อมูลที่สมจริงที่สุดเพราะข้อมูลเหล่านี้จะช่วยนักพัฒนาหลักสูตรในเรื่องต่างๆ คือ
           1. ช่วยให้มองเห็นภาพรวมว่า ในการจัดทำหลักสูตรนั้นจำเป็นต้องคำนึงถึงสิ่งใดบ้างและสิ่งต่างๆ เหล่านั้นมีอิทธิพลต่อหลักสูตรอย่างไร
           2. ช่วยให้สามารถกำหนดองค์ประกอบของหลักสูตรได้อย่างเหมาะสม เช่น การกำหนดจุดมุ่งหมายของหลักสูตร และการกำหนดเนื้อหารายวิชา ฯลฯ
           3. ช่วยให้สามารถกำหนดยุทธศาสตร์การเรียนการสอนได้อย่างเหมาะสม และมีประสิทธิภาพ
           4. ช่วยเพิ่มพูนความรู้และทักษะในการออกแบบและพัฒนาหลักสูตรอันจะส่งผลให้การดำเนินการในอนาคตประสบผลดียิ่งขึ้น
         ข้อมูลต่างๆ ที่นำมาเป็นข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตรนั้น นักการศึกษาทั้งต่างประเทศ และนักการศึกษาไทย ได้แสดงแนวทางไว้ดังนี้
          เซย์เลอร์ และอเล็กซานเดอร์ (Saylor and Alexander ,1974:102-103) กล่าวถึงข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตรว่า
          1. ข้อมูลเกี่ยวกับตัวผู้เรียน
          2. ข้อมูลเกี่ยวกับสังคมซึ่งสนับสนุนโรงเรียน
          3. ข้อมูลเกี่ยวกับธรรมชาติ และลักษณะของกระบวนการเรียนรู้
          4. ความรู้ที่ได้สะสมไว้และความรู้ที่จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องให้แก่นักเรียน

Taba

          ทาบา (Taba, 1962: 16-87) ได้กล่าวว่า การพัฒนาหลักสูตรโดยใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์จะต้อง คำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้
          1. สังคมและวัฒนธรรม
          2. ผู้เรียนและกระบวนการเรียน
          3. ธรรมชาติของความรู้

   ไทเลอร์ 

          ไทเลอร์ ( Tyler, 1949:1-43) กล่าวถึงสิ่งที่ควรพิจารณาในการสร้างจุดมุ่งหมายของการศึกษา คือ
          1. ข้อมูลเกี่ยวกับตัวผู้เรียน ซึ่งได้แก่ ความต้องการของผู้เรียน และความสนใจของผู้เรียน
          2. ข้อมูลจากการศึกษาชีวิตภายนอกโรงเรียน
          3. ข้อมูลที่ได้จากข้อเสนอแนะของผู้เชี่ยวชาญในสาขาต่างๆ
          4. ข้อมูลทางด้านปัญญา
          5. ข้อมูลทางด้านจิตวิทยาการเรียนรู้
          จากการรายงานของคณะกรรมการวางพื้นฐานการปฏิรูปการศึกษา (2518:20-50) ได้กำหนดข้อมูลต่างๆ ในการกำหนดจุดมุ่งหมายทางการศึกษา และในการจัดการศึกษาของประเภทดังนี้
         1. สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ
         2. สภาพแวดล้อมทางประชากร
         3. สภาพแวดล้อมทางสังคม
         4. สภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจ
         5. สภาพแวดล้อมทางการเมือง
         6. การปกครองและการบริหาร
         7. สภาพแวดล้อมทางศาสนาและวัฒนธรรม
         8. สภาพของสื่อมวลชนเพื่อการศึกษา
         กาญจนา คุณารักษ์ ( 2521: 23-36 ) กล่าวถึงข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตรไว้ดังนี้
         1. ตัวผู้เรียน
         2. สังคมและวัฒนธรรม
         3. ธรรมชาติและคุณสมบัติของการเรียนรู้
        4. การสะสมความรู้ที่เพียงพอและเป็นไปได้เพื่อการให้การศึกษา

ศ.ดร.ธำรง บัวศรี

         ธำรง บัวศรี (2532:4) กล่าวถึงข้อมูลต่างๆ ในการพัฒนาหลักสูตรไว้ดังนี้
        1. พื้นฐานทางปรัชญา
        2. พื้นฐานทางสังคม
        3. พื้นฐานทางด้านจิตวิทยา
        4. พื้นฐานทางความรู้และวิทยาการ
        5. พื้นที่ทางเทคโนโลยี
        6. พื้นฐานทางประวัติศาสตร์
        สงัด อุทรานันท์ (2532 : 46) กล่าวถึงพื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตรไว้ดังนี้
        1. พื้นฐานทางปรัชญา
        2. ข้อมูลทางสังคมและวัฒนธรรม
        3. พื้นฐานเกี่ยวกับพัฒนาการของผู้เรียน
        4. พื้นฐานเกี่ยวทฤษฎีการเรียนรู้
        5. ธรรมชาติของความรู้
        สุมิตร คุณานุกร (2520 : 10) กล่าวถึงข้อมูลต่างๆ ในการพัฒนาหลักสูตรจำแนกตามแหล่งที่มาได้ 6 ประการ คือ
        1. ข้อมูลทางปรัชญา
        2. ข้อมูลที่ได้จากนักวิชาการแต่ละสาขา
        3. ข้อมูลที่ได้จากจิตวิทยาการเรียนรู้
        4. ข้อมูลที่ได้จากการศึกษาสังคมของผู้เรียน
        5. ข้อมูลที่ได้จากการศึกษาความต้องการและความสนใจของผู้เรียน
        6. ข้อมูลเกี่ยวกับพัฒนาการทางเทคโนโลยี

สาโรช บัวศรี

        สาโรช บัวศรี (2514 : 21-22) ได้กล่าวว่า ในการจัดการศึกษาหรือจัดหลักสูตรต้องอาศัยพื้นฐานหลัก 5 ประการ คือ
        1. พื้นฐานทางปรัชญา
        2. พื้นฐานทางจิตวิทยา
        3. พื้นฐานทางสังคม
        4. พื้นฐานทางประวัติศาสตร์
        5. พื้นฐานทางด้านเทคโนโลยี
        จะเห็นได้ว่าข้อมูลที่นำมาศึกษาเพื่อพัฒนาหลักสูตรมีมากมายหลายด้านสำหรับประเทศไทยควรจัดลำดับข้อมูลพื้นฐานที่สำคัญในด้านต่างๆ ดังต่อไปนี้
        1. สังคมและวัฒนธรรม
        2. เศรษฐกิจ
        3. การเมืองการปกครอง
        4. สภาพปัญหาและแนวทางการแก้ไขปัญหาในสังคม
        5. พัฒนาการทางเทคโนโลยีสภาพสังคมในอนาคต
        6. บุคคลภายนอกและนักวิชาการแต่ละสาขา
        7. โรงเรียน ชุมชน หรือสังคมที่โรงเรียนตั้งอยู่
        8. ประวัติศาสตร์การศึกษาและหลักสูตร
        9. ธรรมชาติของความรู้

       10. ปรัชญาการศึกษา

       11. จิตวิทยา